นิวโรบิคส์ (Neurobic Exercise) คือการฝึกทักษะสมอง เกิดจากแนวคิด “นิวโรบิคส์” ซึ่งค้นคว้าโดยศาสตราจารย์ ลอเรนซ์ ซี แคทซ์ (ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยา ชาวอเมริกัน) โดยนำแนวคิดการออกกำลังแบบแอโรบิคที่ทำให้ร่างกายแข็งแรง ด้วยการขยับกล้ามเนื้อหลายๆ ส่วน มาประยุกต์กลายเป็นวิธีบริหารสมองที่ใช้ประสาทสัมผัสไปกระตุ้นกล้ามเนื้อ สมองหลายๆ ส่วนให้ขยับและตื่นตัว ทำให้แขนงเซลล์ประสาทแตกกิ่งก้านสาขา เซลล์สมองสื่อสารกันมากขึ้น เกิดการเรียนรู้สิ่งใหม่ สมองแข็งแรงขึ้น
กิจกรรม 14 อย่างนี้สามารถทำได้ง่ายๆ ไม่ต้องไปพึ่งพาอุปกรณ์ ไม่ต้องพึ่งพาอาหารเสริม ยา หรือแอปพลิเคชันใดๆ เพื่อพัฒนาสมองของเรา
1. ใช้มือข้างที่ไม่ถนัด เช่น แปรงฟันด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด หรือ เขียนหนังสือด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด มีการวิจัยพบว่าการฝึกใช้สมองฝั่งตรงข้ามในแบบที่เราไม่ถนัดสามารถส่งผลให้ส่วนต่างๆ ของเปลือกสมองขยายตัวอย่างรวดเร็ว และเปลือกสมองมีบทบาทสำคัญในเรื่องความจำ ความใส่ใจ ความตระหนักรู้ ความคิด ภาษา และการรับรู้ ซึ่งการแปรงฟันด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด เป็นกิจกรรมง่ายๆ ที่เราจะกระตุ้นการทำงานของระบบประสาทได้ดียิ่งขึ้น
2. เปลี่ยนรูปแบบการทำกิจกรรม เช่น เปลี่ยนเส้นทางวิ่ง เปลี่ยนท่าออกกำลังกายเมื่อได้ทำอะไรที่ไม่คุ้นเคยระดับการทำงานของระบบเซลล์ประสาทในสมองจะตื่นตัว และทำงานเพิ่มขึ้น ซึ่งปฏิกิริยานี้จะไม่เกิดขึ้น หากเราทำแต่สิ่งเดิมๆ แบบเดิมๆ ซ้ำๆ จนเป็นกิจวัตรประจำวัน และนานวันสมองก็จะทำไปโดยไม่ต้องคิด สมองจึงทำงานลดลง เซลล์สมองก็ถูกกระตุ้นลดลงนำไปสู่การฝ่อของเซลล์สมอง
3. พลิกวัตถุให้กลับหัว เช่น ใส่นาฬิกากลับหัว ดูปฏิทินกลับหัว นับเลขถอยหลัง เดินถอยหลัง หากเราได้ดูวัตถุที่คุ้นเคยกลับหัว สมองของเราจะกระตุ้นการทำงานของสมองทั้งสองซีกให้มีการประมวลผลที่เข้มข้นขึ้น ยิ่งการสร้างความงงสมองก็จะได้รับการกระตุ้นมากขึ้น
4. หลับตาอาบน้ำ เมื่อเราหลับตาอาบน้ำ การที่เรามองไม่เห็นแต่ใช้มือสัมผัสเป็นการฝึกสมองด้านการสัมผัสได้อย่างเต็มที่
5. สร้างความเชื่อมโยงใหม่กับจมูกของเรา หากลิ่นหอมใหม่ๆ ให้จมูกได้สูดดม เพื่อสร้างประสบการณ์ทางด้านการรับกลิ่นที่แปลกใหม่ เช่น การนำดอกไม้กลิ่นหอมมาไว้ในห้อง เปลี่ยนกลิ่นน้ำหอม เปลี่ยนสบู่ แชมพูที่ใช้ เพียงเท่านี้ก็เป็นการกระตุ้นระบบประสาทไปด้วย
6. สร้างความสัมพันธ์กับคนแบบเผชิญหน้า ปัจจุบันหลายๆ อย่าง สามารถพูดคุย และสั่งซื้อได้ทางออนไลน์ จึงทำให้มนุษย์เรามีปฏิสัมพันธ์แบบเผชิญหน้ากันน้อยลง ในข้อนี้เราสามารถบริหารสมองง่ายๆ ในชีวิตประจำวัน ด้วยการออกไปซื้ออาหารเอง ออกไปช้อปปิ้ง พบปะผู้คน เพื่อทักทายพูดคุยแลกเปลี่ยนบทสนทนากัน
7. เปลี่ยนที่นั่ง คนส่วนใหญ่มักจะมีมุมประจำ ที่นั่งเดิมๆ หากเราลองเปลี่ยนที่นั่งกินข้าว หรือสลับตำแหน่งบนโต๊ะอาหาร ลองเปลี่ยนที่นั่งทำงานดู โดยอาจจะออกไปนั่งทำงานที่ใหม่ บรรยากาศที่แตกต่างออกไป แค่ปรับเปลี่ยนสมองของเราก็จะได้รับประโยชน์จากประสบการณ์ใหม่ๆ มากเลยทีเดียว
8. สัมผัสพื้นผิวเพื่อการจำแนก เช่น แยกเหรียญด้วยการสัมผัสพื้นผิวบนเหรียญ การใช้การสัมผัสเพื่อระบุสิ่งต่างๆ อย่างละเอียดช่วยเพิ่มการกระตุ้นในบริเวณเยื่อหุ้มสมอง และพัฒนาเซลล์ระบบประสาทได้เป็นอย่างดี
9. เล่นเกม 10 สิ่ง เกมนี้บังคับสมองให้คิดสลับกันทุกวันเพื่อช่วยให้สมองฟิต มีวิธีการเล่น คือ เมื่อมีคนยื่นสิ่งของ 1 สิ่งให้เรา เราต้องคิดถึงสิ่งที่แตกต่างออกไป 10 อย่าง เช่น เมื่อมีคนยื่นไม้ตีแมลงวันให้เรา เราต้องนึกถึงไม้ที่มีลักษณะแตกต่างออกไป อย่าง ไม้เทนนิส ไม้กอล์ฟ ไม้ตีกลอง ไม้สีไวโอลิน จอบ ไมโครโฟน ไม้เบสบอล ไม้พาย ไม้บรรทัด ไม้ฮอกกี้ เป็นต้น
10. เปิดกระจกรถยนต์ นอกจากจะได้อกาศดีๆ แล้ว การเปิดกระจกรถยังช่วยให้ฮิปโปแคมปัส ซึ่งเป็นพื้นที่ในสมองของเราได้ประมวลผลความทรงจำ โดยเฉพาะการเชื่อมโยง กลิ่น เสียง และยังทำให้สมองเราสร้างการจัดระเบียบความคิดได้ดีขึ้น
11. ทำงานศิลปะ หลายคนอาจจะไม่ชอบการทำงานศิลปะเพราะคิดว่าทำได้ไม่สวย เป็นสิ่งที่ไม่ถนัดแต่รู้หรือไม่ว่าการทำในสิ่งที่ไม่ถนัดช่วยพัฒนาสมองได้มากเลยทีเดียว ศิลปะช่วยกระตุ้นการเชื่อมโยงเซลล์ประสาทในเปลือกสมอง เพราะสมองจะสนใจในรูปแบบสี พื้นผิว และพัฒนากระบวนการคิดเชิงตรรกะอีกด้วย
12. อ่านหนังสือด้วยวิธีการที่แตกต่าง เพราะการอ่านแบบเงียบๆ อ่านในใจ จะทำให้สมองเบื่อได้ ลองอ่านออกเสียง อ่านเพื่อเล่าหรือให้คนอื่นอ่านให้เราฟังก็ได้ เพียงเท่านี้ก็ช่วยให้สมองตื่นตัวขึ้นได้
13. ใช้สายตาสแกนดูสิ่งของที่มีอยู่ในซุปเปอร์มาร์เก็ต การออกไปช้อปปิ้งแต่ละครั้งลองกวาดสายตาไปให้ทั่วชั้นวางสินค้า แล้วลองหยิบสินค้าใหม่ๆ ขึ้นมาอ่านดู ฉลาก ส่วนผสม และคิดดูว่าเราสามารถนำไปทำอะไรได้บ้าง เท่านี้ก็ช่วยฝึกพัฒนาสมองด้วยการเรียนรู้สิ่งใหม่ได้แล้ว
14. กินอาหารที่ไม่คุ้นเคย เปลี่ยนเมนูอาหาร เลือกซื้อผัก ผลไม้ เครื่องปรุง ที่แตกต่าง และหลากหลาย หรือถามคนขาย ถึงวิธีเตรียมของ วิธีทำ ที่ไม่เคยรู้ หรือเคยทำมาก่อน เพราะการทำในสิ่งที่ไม่คุ้นเคยจะช่วยพัฒนาสมองได้อย่างมาก
หลักการของ Neurobic Exercise คือ การที่เราเปลี่ยนแปลงการใช้ชีวิตแบบเดิมๆ ที่เราทำ แบบเดิมๆ ทุกๆวัน ลองเปลี่ยนไปทำสิ่งใหม่ๆ ที่ไม่คุ้นเคยดูบ้าง อาจจะเพิ่มความยาก ท้าทาย ตื่นเต้น ซับซ้อนขึ้นหน่อย ถ้าทำแล้วเกิดความสนุกสนานด้วยก็ยิ่งดี เพราะยิ่งใช้ชีวิตแบบเดิมมากเท่าไร สมองก็ไม่ได้ใช้งานมากเท่านั้น การออกกำลังกายสมองยิ่งทำมากเท่าไหร่ สมองยิ่งเสื่อมช้าลง เพราะสมองของคนเราเปรียบเสมือนเครื่องจักรที่ทำงานตลอดเวลาเพื่อทำหน้าที่ควบคุมอวัยวะ และส่วนต่างๆ ของร่างกาย การออกกำลังกายสมองจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น ควรทำควบคู่ไปกับการออกกำลังกายทางร่างกาย และในแต่ละวันเราควรใช้สมองในการคิดให้มากขึ้นแทนที่จะใช้สิ่งอำนวยความสะดวกไปทุกอย่าง
