หนึ่งใน “ภาพจำ” เกี่ยวกับแฟนบอลญี่ปุ่นเวลาพวกเขาเดินทางไปเชียร์ทีมชาติของตนเองในทัวร์นาเมนต์ระดับนานาชาติ ก็คือ ภาพที่แฟนบอลเหล่านั้นจะพร้อมใจกันเก็บขยะบนอัฒจันทร์ ภายหลังการแข่งขันแมตช์ต่างๆ เสร็จสิ้นลง
แม้กระทั่งเมื่อทีมญี่ปุ่นพลิกล็อกเอาชนะตัวเต็งอย่างเยอรมนีในฟุตบอลโลก 2022 แฟนบอลชาวญี่ปุ่นที่กาตาร์ก็ไม่ได้หลงระเริงดีอกดีใจ จนลืมเลือนวิถีปฏิบัติอันเป็นเอกลักษณ์ของพวกตน
ทว่า พวกเขายังเดินหน้าเก็บขยะตรงโซนที่นั่งคนดูเช่นเดิม ภายหลังนักเตะญี่ปุ่นเพิ่งสร้างประวัติศาสตร์ครั้งสำคัญบนสนามจนมีหลายคนเอ่ยชมว่า ไม่ว่านักฟุตบอลทีมชาติญี่ปุ่น เจ้าของฉายา “กองทัพซามูไรบลู” จะไปได้ไกลแค่ไหนในบอลโลกหนนี้ แต่แฟนบอลญี่ปุ่นได้กลายเป็นหนึ่งในผู้ชนะประจำทัวร์นาเมนต์นี้ไปแล้วอย่างไม่ต้องสงสัย
คำถามที่คนทั่วโลกน่าจะสนใจ ก็คือ ทำไมแฟนบอลชาวญี่ปุ่นจึง “รักความสะอาด” ขนาดนั้น?
“สก็อตต์ นอร์ธ” ศาสตราจารย์ด้านสังคมวิทยา แห่งมหาวิทยาลัยโอซาก้า เคยสัมภาษณ์กับบีบีซีเมื่อปี 2018 ว่าพฤติกรรมรัก (ษ์) ความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยของคนญี่ปุ่นนั้น คือการแสดงให้เห็นถึงการมีเกียรติยศ-ความภาคภูมิใจในการดำเนินชีวิตของตนเอง
“การทำความสะอาดภายหลังการแข่งขันฟุตบอลแมตช์ต่างๆ จบลง คือส่วนต่อขยายจากพฤติกรรมปกติที่คนญี่ปุ่นถูกพร่ำสอนในโรงเรียน ที่นั่น เด็กๆ จะต้องทำความสะอาดห้องเรียนของตนเอง รวมถึงระเบียงทางเดินต่างๆ ด้วย”
เช่นเดียวกับ “มาซาฟูมิ มงเด็น” อาจารย์ภาควิชาญี่ปุ่นศึกษา ที่ทำงานอยู่ในประเทศออสเตรเลีย ซึ่งบอกกับสำนักข่าวเอสบีเอสว่า
“ตามความเข้าใจของผม พวกเราจะถูกสอนตั้งแต่ในระดับประถมศึกษา ให้รู้จักรักษาความสะอาดสิ่งของเครื่องใช้-สถานที่ของตนเอง เช่น ห้องเรียน”
นี่หมายความว่าเมื่อคุณต้องออกจากสถานที่เหล่านั้น คุณต้องไม่ปล่อยให้มันมีสภาพสกปรกรกรุงรัง แต่อย่างน้อยที่สุด คุณต้องทำให้มันมีความสะอาด เหมือนเมื่อตอนคุณเพิ่งก้าวเข้ามาในสถานที่แห่งนั้น
อ.มาซาฟูมิ มงเด็น ภาควิชาภาษาญี่ปุ่น
“แน่นอน ไม่ใช่ชาวญี่ปุ่นทุกคนหรอกที่จะมีพฤติกรรมรักความสะอาดแบบนี้ แต่ว่าแนวคิดเรื่องการรักษาความสะอาดก็ถูกปลูกฝังลงไปในวิธีคิดและวิถีปฏิบัติของพวกเรา แนวคิดที่สอนให้เราแสดงความเคารพและมองเห็นคุณค่าของข้าวของและสถานที่ต่างๆ”
ทางด้านแฟนบอลญี่ปุ่นในประเทศกาตาร์ก็มองพฤติกรรมของตนเองในฐานะ “เรื่องปกติ” ที่ไม่มีอะไรน่าแปลกประหลาดใจ ดังเช่น แฟนบอลชื่อ “ดันโนะ” ที่กล่าวกับอัลจาซีราว่า “สิ่งที่พวกคุณคิดว่าเป็นเรื่องพิเศษ จริงๆ แล้ว มันคือเรื่องปกติมากๆ สำหรับพวกเรา”
ก่อนที่เขาจะอธิบายคล้ายๆ นักวิชาการสองรายแรกว่า “เมื่อพวกเราเข้าใช้ห้องน้ำ เราก็ต้องทำความสะอาดมันด้วยสองมือของตัวเอง เมื่อพวกเราต้องออกจากห้องห้องหนึ่ง เราต้องแน่ใจว่าเราจะออกมาพร้อมด้วยความเป็นระเบียบเรียบร้อย นั่นคือประเพณี
“เราไม่สามารถเดินออกมาจากสถานที่ต่างๆ โดยปล่อยทิ้งให้มันสกปรก นี่คือส่วนหนึ่งที่เราถูกสอนในระบบการศึกษา และจากกระบวนการเรียนรู้ในชีวิตประจำวัน”
แม้ “ภาพจำ” เรื่องการรักความสะอาดของแฟนบอลญี่ปุ่น จะกลายเป็นคลิปหรือโพสต์ไวรัลทั่วโซเชียลมีเดีย แต่พวกเขาเองก็ไม่ได้ให้ความสนใจกับกระแสฮือฮาดังกล่าวมากนัก หรือไม่ได้ตั้งใจจะโชว์ออฟเพราะอยากตกเป็นข่าวโด่งดังในโลกออนไลน์
“ความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยเป็นเหมือนศาสนาสำหรับพวกเราชาวญี่ปุ่น และเราพยายามที่จะอนุรักษ์คุณค่าแบบนี้เอาไว้” แฟนบอลหญิงชื่อ “เซซูกะ” กล่าวพร้อมกับโชว์ถุงใส่ขยะแพ็กใหญ่ที่พกพาอยู่ในเป้สะพายหลัง ซึ่งเธอจะนำไปใช้เอง รวมทั้งแบ่งปันให้เพื่อนชาวญี่ปุ่นคนอื่นๆ ได้ใช้ด้วย ภายหลังกรรมการเป่านกหวีดหมดเวลาการแข่งขัน
แหล่งอ้างอิงข้อมูล
