Indy Mania By พอล เฮง คอลัมน์ที่จะพาย้อนกลับไปในช่วงการปะทุและระเบิดของเพลงไทยนอกกระแส ในช่วงทศวรรษที่ 90s
‘อัลเทอร์เนทีฟร็อก ที่นำสู่ความเป็น ‘Indy Mania’ ซึ่งปะทุและระเบิดในปี 2537 แต่ก่อนหน้านั้นเพียง 1 ปี ปรากฏการณ์ที่แหวกวงการเพลงเมืองไทย โดยเฉพาะเส้นทางดนตรีร็อกที่ขึ้นสู่กระแสหลัก จากการมาถึงของคณะดนตรี หิน เหล็ก ไฟ ที่ประสบความสำเร็จกับอัลบั้มเปิดตัวที่ใช้ชื่อเดียวกับชื่อคณะ แต่ในเชิงของดนตรีร็อกที่เป็นศิลปินคัลท์อย่าง ปฐมพร ปฐมพร ได้ทำงานอย่างที่ตัวเองต้องการกับค่ายเพลงต่างประเทศที่เข้าใจและเปิดให้สร้างสรรค์อัลบั้มคู่ออกมา นี่คือการย้ำหมุดว่า วงการเพลงไทย โดยเฉพาะดนตรีร็อกได้ก้าวข้ามสู่พรมแดนใหม่ไปเรียบร้อยแล้ว…. ’
ปี 2536 อัลบั้ม ‘เจ้าหญิงแห่งดอกไม้ / เจ้าชายแห่งทะเล’ (Princess of Flora, Prince of the Sea) งานเพลงที่ยังคงแนวทางรวบยอดทางความคิดอย่างเป็นเอกภาพ (Concept Album) ดนตรีที่มืดหม่น แต่มีการสำรวจความสัมพันธ์และความรู้สึกที่ละเอียดอ่อนมากขึ้น มีกลิ่นอายของแนวเพลงโกธิคและดาร์ก ร็อก ผสมผสานความเป็นบทกวี (Poetry) รวมถึงดนตรีที่มีรายละเอียดของการเรียบเรียงเสียงประสานสวยงามซับซ้อน ถือเป็นงานที่สะท้อนการค้นหาความรักและการเยียวยาในโลกที่โหดร้าย เนื้อหาเริ่มเข้มข้นก้าวร้าวขบถในแบบกวี แต่มองเห็นมุมที่อ่อนโยนและอ่อนแอที่ต้องการการปลอบโยน เป็นการผสมผสานความมืดหม่นดั้งเดิมกับความหวังที่ริบหรี่
ดังความในใจที่ ปฐมพร ปฐมพร ร่ายพรรณนาออกมาในรายละเอียดของแต่ละอัลบั้มว่า …
‘เจ้าหญิงแห่งดอกไม้’
‘หลังจากที่ถูกหลายคนสมเพชในสิ่งที่ฉันทำ
ฉันยิ่งแน่ใจว่า… สังคมนี้มิได้เปิด
จะมีความหวังใด – จากการร้องและทำเพลง นอกจากปลอบประโลมใจตัวเอง….
หัวใจของฉัน ก้มกราบ และสารภาพต่อทุกความเข้าใจ
เพราะนั่น อาจจะเกิดหยดน้ำ แม้สักหยด บนเปลวไฟแห่งการเสแสร้ง… ในตัวตน…. ของฉัน หรือใครสักคน’
ส่วนในอัลบั้ม ‘เจ้าชายแห่งทะเล’ ได้ปลดปล่อยความรู้สึกจากห้วงลึกภายในออกมาสั้นๆ ว่า
‘ในหัวใจคือ ดนตรี
บรรเลงเพราะร้าวราน
มีปีศาจเป็นวิญญาณ
ที่คับแค้น – ผู้คน’
ความน่าสนใจของอัลบั้มชุดนี้ นอกจากการทำงานอย่างอิสระปลดปล่อยตัวเองได้เต็มที่ของ พราย-ปฐมพร ปฐมพร แล้ว จุดนั้นก็คือ ได้โปรดิวเซอร์ร่วม มือผสมเสียงหรือมิกซ์ ดาวน์ และวิศวกรทางเสียง หรือซาวด์ เอนจิเนียร์ เคนนี แจ๊คเคล (Kenny Jackel) ซึ่งคนดนตรีผู้นี้ในช่วงกลางทศวรรษที่ 2530 ได้ร่วมงานกับคณะดนตรีร็อกไทยรุ่นนั้นอย่าง ‘หิน เหล็ก ไฟ’ และ ‘พราว’ ด้วย ส่วนทีมดนตรีก็ได้นักดนตรีฝีมือดีที่เข้าใจในจิตวิญญาณและดนตรีของพรายอย่างเต็มที่ แค่มือกีตาร์ 4 คน พิเชษฐ นิ่มสุวรรณ, Ted Lewand, ปรารถนา อรุณรังษี, D.Jr.Camacho ก็ทำให้รู้ว่าคัดสรรขนาดไหนในการที่จะมาตอบโจทย์ดนตรีคัลท์ร็อกในแบบพราย รวมถึงชิ้นดนตรีอื่นๆ และการประสานเสียงที่ทำให้สมบูรณ์แบบในรูปลักษณ์ของพราย
ด้วยนิยามของความเป็นคอนเซ็ปต์ อัลบั้ม ที่เริ่มต้นทำงานมาตั้งสตูดิโออัลบั้มชุดที่ 2 ของเขา ‘พราย’ ในปี 2534 ซึ่งบทเพลงทั้งหมดในอัลบั้มไม่มีชื่อเพลง ปฐมพร ปฐมพร สามารถวิวัฒน์ทางดนตรีมาถึงขีดสุดของตัวตน ผ่านงานดนตรีคัลท์ชิ้นเยี่ยมของกลางยุคทศวรรษที่ 2530 ‘เจ้าหญิงแห่งดอกไม้ / เจ้าชายแห่งทะเล’ ได้ทำให้อัลบั้มคู่ของแนวความคิดรวบยอดหนึ่งเดียวกันเรียงร้อยเรื่องราวออกมาอย่างสมบูรณ์แบบ
อัลบั้มเพลงที่ทุกเพลงมีความเชื่อมโยงกันด้วยแก่นเรื่อง (Theme) หรือเนื้อเรื่อง (Narrative) เดียวกัน ตั้งแต่ต้นจนจบ ถูกออกแบบมาอย่างตั้งใจเพื่อให้ผู้ฟังรับสารหรือเรื่องราวที่ต่อเนื่องกัน โดยเน้นความเป็นผลงานชิ้นเดียวที่สมบูรณ์มากกว่าการเป็นแค่ชุดรวมเพลง (Collection of Songs) มีลักษณะสำคัญของแก่นเรื่องหลัก (Central Theme) ที่ชัดเจน
ทุกเพลงในอัลบั้มจะวนเวียนอยู่กับหัวข้อเดียว ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับเรื่องเล่า/เรื่องราว (Narrative) ผ่านอารมณ์ความรู้สึก เช่น ความโดดเดี่ยว ความเศร้าโศก หรือการค้นหาตัวตน บางทีนำเสนอประเด็นทางสังคม/การเมือง เช่น สงคราม, ความเหลื่อมล้ำ, หรือการวิพากษ์สังคม มีแนวทางการดนตรีที่เชื่อมโยงโครงสร้างดนตรีที่ไม่ปกติร่วมกันในทุกเพลง ผ่านความต่อเนื่องของเพลงที่ถูกจัดเรียงตามลำดับอย่างมีเหตุผล เพื่อเล่าเรื่องหรือถ่ายทอดอารมณ์ให้เป็นไปตามแนวคิดหลัก บางครั้งอาจมีเสียงเชื่อมต่อ (Interlude) หรือเพลงที่ผสมกัน (Medley) เพื่อให้การฟังเป็นไปอย่างราบรื่น
นอกจากนี้ยังมีองค์ประกอบศิลป์ที่สนับสนุน โดยไม่ได้มีแค่เพลงเท่านั้น ปกอัลบั้ม (Cover Art), เนื้อเพลง (Lyrics) และ โน้ตประกอบ (Liner Notes) มักถูกออกแบบมาเพื่อเสริมและขยายความหมายของคอนเซ็ปต์ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น
หากมามองในมิติที่ลึกล้ำของความเป็นคอนเซ็ปต์อัลบั้ม ถึงแม้จะไม่มีค่าจํากัดความตายตัวว่าคืออะไร แต่ก็มีองค์ประกอบหลายอย่างทําให้แตกต่างจากอัลบั้มแบบดั้งเดิม คอนเซ็ปต์อัลบั้มจะมุ่งเน้นไปที่ธีมหลัก นําเสนอแนวทางสไตล์ดนตรีที่เชื่อมโยงกัน หรือบรรสานกันด้วยอารมณ์ที่เป็นหนึ่งเดียว
ปฐมพร ปฐมพร สามารถนำเสนอแนวความคิดธีมหลักของคอนเซ็ปต์อัลบั้มได้ชัดเจนแจ่มแจ๋ว โดยสร้างขึ้นจากแก่นเรื่องหลักที่เป็นรากฐานของการเดินทางทางดนตรีทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นเนื้อร้อง ดนตรี หรือทั้งสองอย่าง
แก่นเรื่องอาจประกอบด้วยแนวคิด อารมณ์ หรือแม้กระทั่งข้อคิดเห็นทางสังคม/การเมือง โดยทําหน้าที่เป็นแรงผลักดัน หล่อหลอมเนื้อร้อง ทํานอง ท่อนเพลง และบรรยากาศโดยรวมของอัลบั้มให้เชื่อมร้อยเรียงสัมพันธ์กันตั้งแต่ต้นจนจบ สํารวจลงไปในประเด็นเรื่องความโดดเดี่ยวและความผิดหวัง สะท้อนถึงอุปสรรคที่กั้นขวางระหว่างบุคคล
ภาพของเพลงแต่ละเพลงและโครงสร้างการเล่าเรื่องแต่ละเพลงถูกเรียบเรียงอย่างพิถีพิถันเพื่อสร้างความต่อเนื่องที่เชื่อมโยงกัน ช่วยให้ผู้ฟังดื่มด่ำไปกับเนื้อเรื่องหลัก เรื่องราวอาจเป็นแบบเส้นตรง หรือไม่เป็นเส้นตรงแบบนามธรรม ผ่านอารมณ์ที่สอดประสานกัน ปฐมพรมีความสามารถในการเชื่อมโยงองค์ประกอบทางดนตรีและเนื้อร้องเข้าด้วยกันอย่างแนบเนียน บทเพลงแต่ละเพลงเสริมซึ่งกันและกัน มีท่วงทํานอง ลีลาลวดลายทางดนตรี ซึ่งเป็นท่อนเพลงที่เชื่อมโยงกับตัวละครหรือสถานการณ์ต่างๆ ปรากฏตลอดทั้งอัลบั้ม
‘เจ้าหญิงแห่งดอกไม้ / เจ้าชายแห่งทะเล’ คือการปล่อยปลดของอารมณ์ความรู้สึกสองขั้วที่แตกต่างกันออกมา
นับได้ว่าเป็นปรากฏการณ์ทางดนตรีที่น่าสนใจมาก ซึ่งถือเป็นการยกระดับอัลบั้มเพลงให้เป็นงานศิลปะที่มีความสมบูรณ์ในตัวเอง คอนเซ็ปต์อัลบั้มชุดนี้จึงเป็นเครื่องมือที่ศิลปินใช้เพื่อสร้างสรรค์งานที่ลึกซึ้งและมีเอกภาพ ทำให้ผู้ฟังได้ดื่มด่ำกับประสบการณ์ทางดนตรีที่สมบูรณ์แบบบอกเล่าเรื่องราว โดยแต่ละเพลงถูกเรียบเรียงอย่างพิถีพิถันเพื่อสร้างความต่อเนื่องที่เชื่อมโยงกัน ช่วยให้ผู้ฟังดื่มด่ำไปกับเนื้อเรื่องหลัก
คราวหน้ามาขยายความถึงอัลบั้มคู่ ‘เจ้าหญิงแห่งดอกไม้ / เจ้าชายแห่งทะเล’ ที่ทำให้เกิดการตื่นรู้ของคนดนตรีอิสระและคนฟังเพลงรุ่นใหม่อีกโสตของวงการเพลงไทย ที่หาไม่ได้ในดนตรีกระแสหลักในตลาดเพลงขณะนั้น และที่สำคัญอัลบั้มนี้ออกมาภายใต้หนึ่งในค่ายเพลงเมเจอร์หรือยักษ์ใหญ่ของโลกในยุคนั้นคือ บีเอ็มจี (BMG) ซึ่งทำให้เห็นการเปลี่ยนแปลงภูมิทัศน์ของตลาดเพลงไทยที่กว้างและลึกกว่าเดิมในปีถัดมา….
